We wtorek, 7 października w warszawskim Centrum Myśli Narodowej odbyło się kolejne z cyklu „spotkań wtorkowych”, tym razem poświęcone tematowi, który niezmiennie budzi emocje i skłania do refleksji – „Bilans polskich powstań narodowych”. Bezpośrednim pretekstem do dyskusji była przypadająca niedawno rocznica kapitulacji Powstania Warszawskiego – wydarzenia, które na trwałe zapisało się w polskiej pamięci zbiorowej jako symbol heroizmu, ofiary i tragizmu.

Spotkanie poprowadził Mateusz Łukomski, a wprowadzenie do dyskusji, w formie krótkiego wykładu historycznego, przygotował dr Krzysztof Tenerowicz. Prelegent nakreślił historyczne tło kolejnych polskich zrywów narodowych –ze szczególnym uwzględnieniem powstania listopadowe i styczniowego oraz warszawskiego.

W dalszej części spotkania uczestnicy dyskutowali o tym, jak dziś należy patrzeć na te zrywy – czy przede wszystkim przez pryzmat romantycznego poświęcenia, czy raczej poprzez chłodną analizę skutków i błędów strategicznych. Wspólnie podkreślano, że heroizm szeregowych powstańców – ich gotowość do ofiary, odwaga i głębokie poczucie obowiązku wobec ojczyzny – nie budzą żadnych wątpliwości i pozostają trwałym fundamentem polskiej tożsamości. Jednak, jak zgodnie zauważano, niektóre decyzje dowódców i elit politycznych prowadzących do wybuchu powstań były co najmniej niefortunne. Zbyt często w historii Polski emocje i romantyczne uniesienie zwyciężały nad chłodną kalkulacją i przygotowaniem strategicznym.

W toku rozmowy pojawił się także wątek niedostatecznej obecności w świadomości społecznej tych powstań, które zakończyły się sukcesem, jak choćby Powstania Wielkopolskiego czy częściowo – powstań śląskich. Uczestnicy wskazywali, że to właśnie one, dobrze zaplanowane, osadzone w realiach politycznych i wspierane przez lokalne społeczności, mogłyby stanowić punkt odniesienia dla refleksji o tym, jak skutecznie walczyć o niepodległość. Niestety, jak zauważono, w polskiej kulturze pamięci dominuje narracja o klęskach – wzniosłych, ale tragicznych.

W podsumowaniu dyskusji Krzysztof Tenerowicz podkreślił, że refleksja nad bilansem polskich powstań nie ma na celu deprecjonowania ich bohaterów, lecz raczej służy lepszemu zrozumieniu historii i wyciągnięciu wniosków na przyszłość. Tylko wtedy – jak zgodzili się uczestnicy – można w pełni docenić zarówno romantyczny wymiar walki o wolność, jak i pragmatyczne lekcje, jakie z niej płyną.

Spotkanie zakończyło się żywą wymianą opinii i zapowiedzią kontynuacji podobnych tematów podczas kolejnych „spotkań wtorkowych”, które na stałe wpisały się już w kalendarz intelektualnych debat w Centrum Myśli Narodowej.

/red./

—

Powstanie Centrum Myśli Narodowej dofinansowano ze środków Funduszu Patriotycznego funkcjonującego w ramach Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego- Edycja 2021 Wolność po polsku.